Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych to program Instytutu Muzyki i Tańca, który ma następujące cele:
- Nauczanie i upowszechnianie technik budowy polskich instrumentów ludowych oraz propagowanie wiedzy o ich roli w kulturze Polski na przestrzeni dziejów metodą bezpośredniego przekazu mistrz – uczeń.
- Stworzenie podstaw do twórczości zaspokajającej potrzeby krajowego rynku muzyków i promowanie lokalnych tradycji muzycznych.
- Wykreowanie swoistego „produktu regionalnego” jako ważnego elementu tożsamości kulturowej i narodowej.
- Zainteresowanie młodego pokolenia tradycyjnymi technikami budowy, renowacji i konserwacji instrumentów ludowych oraz upowszechnienie fachu twórcy instrumentu – wspieranie młodych artystów
- Przekazywanie przez artystów ludowych umiejętności tradycyjnego wykonawstwa w zakresie obróbki surowców, budowy, renowacji i konserwacji instrumentów, a także rekonstrukcji, renowacji i budowy instrumentów ludowych, których tworzenia zaprzestano w XIX i XX wieku oraz wiedzy o ich funkcji w kulturze.
28 kwietnia 2020 roku odbyło się posiedzenie 3-osobowej komisji opiniującej wnioski złożone do programu Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych 2020. Ze względu na regulacje dotyczące stanu epidemii obrady odbyły się w trybie on-line. W skład komisji weszli eksperci zgłoszeni przez Stowarzyszenie Twórców Ludowych, federację Forum Muzyki Tradycyjnej oraz Instytut Muzyki i Tańca.
Skład komisji opiniującej:
Stanisław Marduła (Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem)
Katarzyna Zedel (Muzeum Instrumentów Ludowych w Szydłowcu)
Krzysztof Butryn (Stowarzyszenie Twórców Ludowych)
Sekretarz komisji:
Piotr Piszczatowski (Pracownia Muzyki Tradycyjnej, Instytut Muzyki i Tańca)
Do programu zgłoszono 12 wniosków. Komisja konkursowa wybrała do dofinansowania 8 następujących projektów:
- Gminna Biblioteka Publiczna w Baranowie – Paweł Majewski i Andrzej Staśkiewicz: Budowa kurpiowskiego bębenka weselnego obręczowego (2 szt.) i pęcherza „gruchawki” w oparciu o opisy i rysunki zamieszczone w książce Adama Chętnika „Instrumenty muzyczne na Kurpiach i Mazurach” oraz bębenka „obrzędowego” 1 szt. w oparciu o opis i zdjęcie z książki Henryka Gadomskiego „Bolesław Olbryś lutnik kurpiowski”; kwota dofinansowania: 6500 złotych
- Stowarzyszenie Miłośników Kultury Ludowej – Piotr Majerczyk: Warsztaty budowy trombit pasterskich i piszczałek jednootworowych; kwota dofinansowania: 5000 złotych
- Maja Kupiec – Przemysław Ficek: Budowa dud żywieckich; kwota dofinansowania: 7500 złotych
- Mikołaj Woźniak – Tomasz Kiciński: Wykonanie projektu i budowa dud wielkopolskich typu kościańsko-bukowskiego; kwota dofinansowania: 7500 złotych
- Helena Matuszewska – Hubert Połoniewicz: Rekonstrukcja chordofonu płockiego na podstawie zachowanego oryginału z Muzeum Ziemi Mazowieckiej w Płocku; kwota dofinansowania: 7500 złotych
- Szymon Biniek – Radosław Biniek: Bęben ludowy – materiały i opis instrumentu; kwota dofinansowania: 3500 złotych
- Przemysław Kwiatkowski – Jan Malisz: Lira korbowa – od pomysłu do instrumentu; kwota dofinansowania: 8000 złotych
- Anna Angelika Łapińska – Zbigniew Jan Butryn: W poszukiwaniu „genius loci” roztoczańskiego brzmienia – warsztaty budowy suki biłgorajskiej; kwota dofinansowania: 7500 złotych.
Uzasadnienie:
Przy wyborze powyższych projektów komisja wzięła pod uwagę:
- projekty będące nowymi inicjatywami, a w wypadku instrumentów realizowanych już wcześniej w ramach programu, czas jaki upłynął od poprzedniej realizacji, a także możliwość przekazu kompetencji przez innego mistrza bądź w innym regionie niż w latach poprzednich,
- dbałość o merytoryczne szczegóły realizacji projektów budowy instrumentów zawarte w złożonych wnioskach oraz realność ich wykonania w przedstawionych harmonogramach działań,
- projekty wspierające lub mające na celu podtrzymywanie tradycji lokalnych oraz te, które mogą przyczynić się do rekonstrukcji i przywrócenia zaniechanych praktyk instrumentalnych,
- możliwy wpływ projektu na społeczności lokalne, a także uwzględnienie współpracy międzypokoleniowej w obszarze poznawania i kontynuacji lokalnych tradycji,
- potrzebę uwzględnienia bogactwa regionalnych tradycji muzycznych na terenie całego kraju.
Komisja wyraża zadowolenie z kontynuacji programu, a także z nieustającego zainteresowania konkursem wśród mistrzów, uczniów oraz instytucji. Różnorodność złożonych wniosków, zarówno pod względem osobowym, jak i proponowanych do realizacji instrumentów, potwierdza bogactwo regionalnych tradycji muzycznych w Polsce oraz zasadność funkcjonowania samego programu dotacyjnego. Komisję cieszy niegasnący entuzjazm i chęć kontynuacji przez uczniów nauki budowy instrumentów obecnie występujących w muzyce ludowej oraz rekonstrukcji instrumentów używanych dawniej.
Komisja, chcąc docenić większą ilość wnioskowanych projektów, zdecydowała o zmniejszeniu wysokości kwot w poszczególnych wnioskach wybranych do realizacji. Redukcja kwot nastąpiła z uwzględnieniem stopnia skomplikowania budowy samego instrumentu oraz poniesionych kosztów finansowych na zakup materiałów niezbędnych do jego wykonania a także ze zrozumieniem kosztów wynikających z konieczności pokonania znacznej odległości dzielącej ucznia od pracowni mistrza. Proponowane kwoty dofinansowania, w przekonaniu Komisji nadal gwarantują rzetelną realizację wybranych w konkursie projektów.
Komisja zachęca wnioskodawców, którzy nie otrzymali dofinansowania, o aplikowanie w kolejnych edycjach programu, a także o pogłębienie wiedzy na temat instrumentu, który chcieliby zbudować – jeśli to możliwe, u mistrza, od którego planują pozyskać wiedzę i umiejętności.
Program Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych odbywa się w ramach działań Pracowni Muzyki Tradycyjnej przy Instytucie Muzyki i Tańca.
Osoba odpowiedzialna za realizację programu:
Piotr Piszczatowski – koordynator Pracowni Muzyki Tradycyjnej (609564670; 22 8261574; piotr.piszczatowski@imit.org.pl)
Opis programu:
Możliwe są dwie formy zgłoszenia udziału i uczestnictwa w programie – poprzez warsztaty organizowane instytucjonalnie (Priorytet I) lub poprzez warsztaty indywidualne (Priorytet II).
W ramach programu IMiT dofinansowuje honorarium mistrza lub mistrzów (do dwóch osób) – artystów ludowych prowadzących warsztaty i część kosztów organizacyjnych warsztatów w tym wykonanie projektu zbudowanego albo poddanego renowacji podczas warsztatów instrumentu oraz wykonanie dokumentacji multimedialnej (Priorytet I) lub honorarium mistrza prowadzącego warsztaty indywidualne i honorarium artysty – ucznia za wykonanie projektu zbudowanego albo poddanego renowacji podczas warsztatów instrumentu oraz wykonanie dokumentacji multimedialnej (Priorytet II).
W Priorytecie I (warsztaty organizowane przez instytucje) można się starać o dofinansowanie w wysokości honorarium mistrza do 6000 zł i kosztów organizacyjnych do 4000 zł. W Priorytecie II (warsztaty indywidualne) maksymalna kwota dofinansowania wynosi 5000 zł – honorarium mistrza za poprowadzenie warsztatów i 4000 zł – honorarium ucznia za wykonanie projektu instrumentu i dokumentacji audiowizualnej.
Program Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych powstał w 2012 roku. Od tego czasu odbyło się 38 warsztatów indywidualnych lub zorganizowanych przez instytucje, prowadzonych przez 35 mistrzów budowy instrumentów ludowych, którzy przekazali swoją wiedzę i uczyli budowy takich instrumentów jak: dudy wielkopolskie – typ bukowsko-kościański i sierszenki dmuchane (Andrzej Mendlewski), dudy wielkopolskie – typ rawicko-gostyński (Michał Umławski), basy radomskie (Piotr Sikora), bębenek biłgorajski (Zbigniew Butryn), cymbały rzeszowskie (Marek Kruczek), cymbały krośnieńskie (Stanisław Szajna), baraban z talerzem (Jan Wochniak), kozioł biały weselny (Grzegorz Witke), kozioł ślubny(Stanisław Mai), lira korbowa (Stanisław Nogaj, Paweł Kowalcze, Lucjan Kościółek), dudy żywieckie(Edward Byrtek), piszczałka bezotworowa (Jan Karpiel-Bułecka), róg pasterski (Zbigniew Wałach), trombita (Zbigniew Wałach, Jan Karpiel-Bułecka), złóbcoki (Andrzej Czernik-Gracka, Jan Bobak), mazanki wielkopolskie (Piotr Cieślak), basetla kurpiowska (Andrzej Staśkiewicz), skrzypce diabelskie (Tadeusz Makowski), skrzypce żłobione (Stanisław Bafia), ligawki (Stanisław Jałocha, Andrzej Klejzerowicz,), basy dłubane (Zbigniew Butryn), fujara trójotworowa (Krzysztof Siuty), gajdy istebniańskie (Zbigniew Wałach), zabawki muzyczne z drewna (Jan Puk), burczybas (Tadeusz Makowski) i bazuna (Paweł Gruba), bekacz, fiucek, fujarka (Stefan Nowaczek), piszczałka trójotworowa i sześciootorowa (Zbigniew Wałach), dżaz – wiejska perkusja (Jan Wochniak), koza – dudy podhalańskie (Piotr Majerczyk), piszczała sałaśnicza (Marcin Blachura), gajdy (Czesław Węglarz)
Obyło się wiele imprez towarzyszących warsztatom – m.in. koncertów, wystaw fotograficznych i publicznych prezentacji zbudowanych instrumentów. Dokumentacja audiowizualna i projekty instrumentów zostały przekazane do Instytutu Muzyki i Tańca.
przykład: cymbały krośnieńskie
przykład: fujara trójotworowa
przykład lira korbowa
przykład: basetla kurpiowska
Przykłady filmowe na kanale YouTube Instytutu Muzyki i Tańca.
Dokumenty do pobrania:
Regulamin programu Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych z 20 marca 2020
Formularz aplikacyjny – priorytet I z 20 marca 2020
Formularz aplikacyjny – priorytet II z 20 marca 2020
Formularz rozliczenia merytorycznego i finansowego – priorytet I z 20 marca 2020
Formularz rozliczenia merytorycznego i finansowego – priorytet II z 20 marca 2020
Ogłoszenia archiwalne
Ogłoszenie Dyrektora Instytutu Muzyki i Tańca z 20 marca 2020 r. o terminie i trybie naboru zgłoszeń do programu Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych – edycja 2020
W związku z obecną sytuacją zagrożenia epidemiologicznego nowy termin nadsyłania zgłoszeń do edycji programu na rok 2020 upływa w dniu 16 kwietnia 2020 r.
Zgłoszenia do obu priorytetów należy przysyłać w wersji elektronicznej. Wersja elektroniczna powinna zawierać zeskanowany i podpisany przez osobę upoważnioną do reprezentowania organizatora (Priorytet I) lub przez ucznia (Priorytet II) wniosek aplikacyjny wraz ze wszystkimi załącznikami, w jednym pliku PDF. Jeżeli wniosek nie jest podpisany przez mistrza, należy załączyć także oświadczenie, o którym mowa w regulaminie. Zgłoszenia do programu należy przesyłać z tytułem „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” w terminie do 16 kwietnia 2020 roku.
Adres do wersji elektronicznej wniosku: piotr.piszczatowski@imit.org.pl.
Wybór zgłoszeń przez komisję opiniującą nastąpi do 30 kwietnia 2020 r.
Lista projektów zatwierdzonych przez komisję zostanie ogłoszona na stronie internetowej Instytutu, a wnioskodawcy tych projektów zostaną poinformowani o pozytywnej decyzji drogą mailową.
W razie niewyczerpania pełnej puli środków przeznaczonych na edycję programu w roku 2020 Dyrektor Instytutu Muzyki i Tańca może w dalszym terminie ogłosić drugą turę naboru zgłoszeń.
Budżet edycji programu na rok 2020 wynosi 53 000 złotych.
Ogłoszenie Dyrektora Instytutu Muzyki i Tańca z dnia 14 lutego 2020 r. o terminie i trybie naboru zgłoszeń do programu „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” – edycja 2020
Termin nadsyłania zgłoszeń do edycji programu na rok 2020 upływa w dniu 20 marca 2020 r.
Zgłoszenia do obu priorytetów należy przysyłać w wersji wydrukowanej oraz w wersji elektronicznej. Wersja elektroniczna powinna zawierać zeskanowany i podpisany przez osobę upoważnioną do reprezentowania organizatora (Priorytet I) lub przez ucznia (Priorytet II) wniosek aplikacyjny wraz ze wszystkimi załącznikami, w jednym pliku PDF. Jeżeli wniosek nie jest podpisany przez mistrza, należy załączyć także oświadczenie, o którym mowa w regulaminie. Zgłoszenia w wersji papierowej należy przysyłać na adres: Instytut Muzyki i Tańca, ul. Aleksandra Fredry 8, 00-097 Warszawa, z dopiskiem na kopercie: Wniosek do programu „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” w terminie do 20 marca 2020 roku (o przyjęciu wniosku decyduje data stempla pocztowego). Adres dla wersji elektronicznej wniosku: piotr.piszczatowski@imit.org.pl. Dokonanie zgłoszenia tylko w wersji elektronicznej spowoduje odrzucenie wniosku.
Wybór zgłoszeń przez komisję opiniującą nastąpi do dnia 10 kwietnia 2020 r. Lista projektów zatwierdzonych przez komisję zostanie ogłoszona na stronie internetowej Instytutu, a wnioskodawcy tych projektów zostaną poinformowani o pozytywnej decyzji drogą mailową.
W przypadku niewyczerpania pełnej puli środków przeznaczonych na edycję programu w roku 2020, Dyrektor Instytutu Muzyki i Tańca może w dalszym terminie ogłosić drugą turę naboru zgłoszeń.
Budżet edycji programu na rok 2020 wynosi 53 000 złotych.
Dokumenty do pobrania (archiwalne):
Formularz aplikacyjny – priorytet I
Formularz aplikacyjny – priorytet II
Formularz rozliczenia merytorycznego i finansowego – priorytet I
Formularz rozliczenia merytorycznego i finansowego – priorytet II
