fot. Jakub Kwaśniewicz
28.06.2025 (sobota)
Filharmonia Sudecka, Sala Maksymiliana na terenie Zamku Książ
Jakub Jakowicz – skrzypce
Katarzyna Budnik – altówka
Marcin Zdunik – wiolonczela
Grzegorz Mania – fortepian
Program:
Władysław Żeleński – Kwartet fortepianowy c-moll op. 61
Xaver Scharwenka – Kwartet fortepianowy F-dur op. 37
Program koncertu obejmuje dwa kwartety, które łączą zaskakujące paralele nie tylko muzyczne, ale i pozamuzyczne. Obie kompozycje to monumentalne w swych rozmiarach dzieła, ale ich klasyczno-romantyczny rodowód sprawia, że są niezwykle czytelne pod względem formy i języka muzycznego. W odniesieniu do obu kwartetów można nierzadko spotkać komentarze o zamiłowaniu ich twórców do tradycji, może nawet pewnym konserwatyzmie. Klasyczna forma jednak czyni oba kwartety w istocie arcydziełami, stwarza bowiem dogodne ramy dla niezwykle złożonej ekspresji. W muzyce Żeleńskiego i Scharwenki są bowiem emocjonalne uniesienia, romantyczna rozlewność, poetyckość wyrażona szeroką frazą, ale i momenty intymnego wyrazu i niezwykle tkliwej melodyki. Oba kwartety mają czteroczęściową, bardzo zbliżoną budowę. Otwierają je epickie, pełne rozmachu pierwsze części, po których następują elegijne, wolne ogniwa. W obu kwartetach trzecie części to skrzące się kolorami, żywiołowe scherza, zaś zamykają je widowiskowe finały.
Obie kompozycje wyszły spod pióra kompozytorów dziś nieco zapomnianych, pozostających na peryferiach programów koncertowych. Zdecydowanie niesłusznie! Władysław Żeleński (1837-1921) to związany głównie z Krakowem kompozytor późnoromantyczny, spod pióra którego wyszły opery, utwory orkiestrowe, ale też niezliczone pieśni i dzieła kameralne. Był jedną z ważniejszych postaci polskiego późnego romantyzmu, organizatorem życia muzycznego i wychowawcą wielu polskich kompozytorów. Kwartet c-moll op. 61 został napisany przez kompozytora w około 1907 roku.
Xaver Scharwenka (1850-1924) to kompozytor o polskich korzeniach, urodzony w Szamotułach, a następnie studiujący i ostatecznie – po wielu sukcesach koncertowych – osiadły w Berlinie, gdzie spełniał się także jako kompozytor i nauczyciel. Napisał szereg utworów na fortepian solo, koncertów fortepianowych, ale też dzieła symfoniczne i kameralne. Kwartet F-dur op. 37 skomponowany został w 1876 r. i spotkał się z bardzo pozytywnymi reakcjami, sam zaś kompozytor wielokrotnie go w swej karierze wykonywał.