Raport o stanie szkolnictwa muzycznego I stopnia

Raport ma charakter zespołowej ekspertyzy i powstał na zamówienie Instytutu Muzyki i Tańca. Nawiązuje do doświadczeń i badań nad szkolnictwem muzycznym, podejmowanych w ostatnim 40-leciu oraz ekspertyz i raportów dotyczących wprost lub pośrednio szkolnictwa muzycznego takich autorów, jak prof. A. Rakowski, prof. G. Kurzyński, dr K. Pawłowski, dr A. Białkowski; punktem wyjścia rozważań były także opracowania dokonane na szczeblu rządowym, jak „Strategia rozwoju kapitału społecznego 2011–2020” (koordynator Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa narodowego) czy „Polska 2030 – wyzwania rozwojowe” ministra Michała Boniego. Nawiązuje też do podjętych w ostatnich dwóch latach prac MKiDN nad reformą szkolnictwa artystycznego (np. „Dlaczego musimy coś zmieniać?” tekst na stronie internetowej MKiDN, oprotestowanych przez środowisko związane ze śląskim szkolnictwem muzycznym I stopnia – list do ministra z 7 marca 2012). Niemniej, w zakresie prac podjętych przez MKiDN (oraz CEA) Raport ogranicza się tylko do przyjęcia do wiadomości zasygnalizowanych w tekście Ministerstwa informacji, zwłaszcza o kierunkach planowanych rozwiązań. Autorzy Raportu uważali bowiem, że tym lepiej wypełnią swoje zadanie, im bardziej będą niezależni od aktualnych prac nad reformą.

Raport zawiera:
1. Genezę i syntetyczny zarys podstawowych zalet i funkcji (zadań) systemu, zwłaszcza w odniesieniu do szczebla podstawowego – szkolnictwa muzycznego I stopnia; zagadnienia metodologii Raportu (Wprowadzenie);
2. Głębsze ujęcie specyficznych (także niespecyficznych) właściwości tego szczebla, ze szczególnym uwzględnieniem problemów i niedostatków wymagających zmian lub korekt w takich zakresach, jak:
a) tzw. funkcja założona, czyli podstawowe zadania oraz sieć i typy szkół na tle niektórych aspektów ludnościowych naszego kraju, w tym zwłaszcza oświatowego (część I);
b) programowoorganizacyjna i metodyczna problematyka tzw. przedmiotu głównego, czyli nauczania gry na instrumentach, zwłaszcza zaś problematyka kadry nauczającej, jej kwalifikacji, kompetencji, osiągnięć i niepowodzeń (część II);
c) programowo-organizacyjna i metodyczna problematyka przedmiotów ogólnomuzycznych, a także problematyka kompetencji i kwalifikacji nauczycieli, zarówno w sensie formalnym, jak i w odniesieniu do wykonywanych zadań i osiąganych wyników w nauczaniu (część III);
d) rola szkolnictwa muzycznego I stopnia nie tyle w zakresie standardowych funkcji szkolnictwa – dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, ile w zakresie charakterystycznej dla systemu szkolnictwa muzycznego funkcji upowszechnieniowej (promocyjnośrodowiskowej), ze szczególnym uwzględnieniem stosowanych rozwiązań innowacyjnoeksperymentalnych, stosowania zasady indywidualizacji kształcenia w zakresie oferty programowej, rozwijania form muzykowania zespołowego itp.; a więc wszystkiego tego, co służy samorozwojowi i uelastycznieniu systemu (część IV);
e) właściwości funkcjonowania systemu szkolnictwa I stopnia pod względem przebiegu tzw. szkolnej kariery ucznia, od zabiegów rekrutacyjnych do ukierunkowania dalszej nauki i sposobów wykorzystania wykształcenia muzycznego; także – wielostronnie ujmowanej sprawności kształcenia, uwzględniającej właściwości tzw. struktury otwartej (część V);
f) diagnoza przyczyn i terapii skutków trudności i niepowodzeń w nauce i wychowaniu w szkole muzycznej – specyficznych i niespecyficznych (część VI).

Podsumowanie i wnioski modelowe, obejmujące zarówno syntezę zalet i koniecznych, zdaniem członków zespołu Raportu, korekt w systemie, jak i ukazanie potrzeby i kierunku optymalizacji poszczególnych funkcji szkolnictwa muzycznego, rozwoju systemu kształcenia i doskonalenia kadry nauczającej, lepszego wykorzystania potencjału kadrowego i infrastrukturalnego systemu, poszerzenia możliwości rynku zatrudnienia dla muzyków.

Wojciech Jankowski