Ludowe formy kanonicznego śpiewu liturgicznego (cerkiewnego i kościelnego, prawosławnego i katolickiego) na Podlasiu

Praca badawcza autorstwa Julity Charytoniuk i Tetiany Zachykievich – „Ludowe formy kanonicznego śpiewu liturgicznego (cerkiewnego i kościelnego – prawosławnego i katolickiego) na Podlasiu” powstała w ramach IV edycji programu Instytutu Muzyki i Tańca „Muzyczne białe plamy”.

Praca składa się z części opisowej oraz zbioru ponad 100 przykładów muzycznych – nagrań prawosławnego kanonicznego śpiewu liturgicznego wraz z utworami paraliturgicznymi oraz nagrań utworów przeznaczonych do śpiewania podczas nabożeństw katolickich.

Poniżej – część opisowa pracy

Linki do nagrań:

Ludowe formy kanonicznego śpiewu liturgicznego w Cerkwi prawosławnej na Podlasiu – cz. I – Wielka Wieczernia, Jutrznia, Utwory świąteczne, Utwory paraliturgiczne

Ludowe formy kanonicznego śpiewu liturgicznego w Cerkwi prawosławnej na Podlasiu – cz. II – Św. Liturgia

Ludowe formy śpiewów religijnych w Kościele Katolickim na Podlasiu – cz. I Gorzkie Żale

Ludowe formy śpiewów religijnych w Kościele Katolickim na Podlasiu – cz. II Droga Krzyżowa

Program „Muzyczne białe plamy” adresowany jest do polskich i zagranicznych badaczy, którzy prowadzą badania naukowe w zaniedbanych lub mało znanych obszarach polskiej muzyki oraz tańca. Badania dotyczą polskiej muzyki oraz tańca i mogą obejmować np. twórczość kompozytorską, działalność artystyczną, aktywność muzykologiczną, recepcję muzyki, czy zagadnienia związane z historią, teorią, estetyką tańca polskiego, w szczególności tańca scenicznego.

Efektem realizacji IV edycji programu (2014/2015) jest jedenaście prac badawczych, obejmujących szeroki zakres gatunkowy, stylistyczny i chronologiczny polskiej muzyki oraz tańca.

Julita Charytoniuk – kulturoznawczyni, pedagożka, wokalistka, instruktorka rękodzieła artystycznego (ukończyła Małopolski Uniwersytet Ludowy we Wzdowie), absolwentka Podyplomowych Studiów Etnomuzykologicznych na Uniwersytecie Warszawskim, doktorantka muzykologii Instytutu Sztuki PAN. Stypendystka Marszałka Województwa Podlaskiego (2010), Prezydenta Miasta Białegostoku (2015) oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego  z zakresu twórczości ludowej (2015).

Od 2008 jeździ po wsiach na Podlasiu i Polesiu (ukraińskim i białoruskim), gdzie prowadzi badania naukowe, dokumentuje pieśni i uczy się ich od wiejskich wykonawców. Wychowała sie we wsi nad Narwią, więc darzy ten teren szczególnym zainteresowaniem. Nagrywa, opracowuje i wydaje płyty z podlaskim repertuarem m.in.: „Pieśni z Kożyna” (II miejsce w konkursie Polskiego Radia na Fonogram Źródeł 2011); „Ludowe pieśni religijne z Podlasia” (III miejsce w konkursie Polskiego Radia Fonogram Źródeł 2013). Jest autorką wykładów i publikacji dotyczących pieśni z terenu Podlasia (m.in. „Ludowe pieśni religijne na Podlasiu” – badania przeprowadzone wraz z Tatianą Zaczykiewicz w ramach programu „Muzyczne białe plamy”, 2012-2013). Stale współpracuje ze Stowarzyszeniem Krusznia wspierając merytorycznie i organizacyjnie (m.in. przy powstawaniu płyty z pieśniami pogrzebowymi „Rwie się życia przędza” oraz  „Dorzecze Niemna”). Jako członkini Stowarzyszenia Dziedzictwo Podlasia pisze i koordynuje projekty związane z kulturą tradycyjną – muzyką i rękodziełem. Jest sekretarzem Forum Muzyki Tradycyjnej.

Organizuje i prowadzi warsztaty śpiewu tradycyjnego. Na zajęcia praktyczne śpiewu  zaprasza także wykonawców wiejskich, pełniąc przy tym rolę animatora i koordynatora. Z takich spotkań wyłoniła się idea „Szansy na Oskara”, jedynego w swoim rodzaju konkursu pieśni tradycyjnej. Jest założycielką i kierownikiem muzycznym grupy Południce wykonującej tradycyjne pieśni polskie i ukraińskie (m.in.: I miejsce w kat. folkloru rekonstruowanego w Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu n/Wisłą – 2012, II miejsce w konkursie „Stara tradycja” podczas Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata – 2013). Udziela się w licznych projektach muzycznych jako wokalistka: z zespołem Otako, z Chłopcami z Nowoszyszek i Martą Burdalską (koncert „Historie miłosne Suwalszczyzny”), z zespołem Z lasu (pieśni poleskie). Ponadto brała udział w kilku koncertach w Polskim Radiu. Kuratorka koncertu „Rzeczpospolita Kolberga – Kraina północno-wschodnia” (Festiwal Wszystkie Mazurki Świata, 2014). Jedna z liderek projektu „Pieśni Przepiękne”- spektaklu muzycznego opartego na tradycyjnych pieśniach lirycznych, który otrzymał główną nagrodę w Przeglądzie Piosenki Aktorskiej nurtu OFF w 2015. W latach 2005-2008 wokalistka Czeremszyny.

Tetiana Zachykievich (Sopiłka) – etnomuzykolog i wokalistka. Absolwentka i wieloletni  pracownik naukowy Akademii Muzycznej im. Piotra Czajkowskiego w Kijowie. Jest członkinią powstałego w 1979 roku ukraińskiego zespołu „Drewo”, skupiającego wykonawców i badaczy muzyki tradycyjnej, a także założycielem i liderem warszawskiego zespołu „Dziczka”. Od początku lat 90-tych jeździ po wsiach Ukrainy, zbierając oryginalne archaiczne pieśni, a także obrzędy i rytuały. Jest autorką artykułów naukowych z zakresu etnomuzykologii. Opracowała i wydała szereg płyt z autentycznymi nagraniami muzyki tradycyjnej Ukrainy Wschodniej.

Od 2011 roku zajmuje się badaniem muzycznego folkloru północnego Podlasia. Brała udział w IV edycji programu Muzyczne Białe Plamy, a wraz z zespołem „Dziczka” przygotowała rekonstrukcyjne wykonania podlaskich pieśni religijnych, których wybór ukazał się na płycie „Kolędy z Podlasia”.

Od ponad dwudziestu lat prowadzi warsztaty tradycyjnego śpiewu ukraińskiego w różnych miastach Polski i zagranicą. Jest autorką opracowania muzycznego m.in. do spektakli „Bardzo prosta historia” M. Łado (Teatr im. J. Kochanowskiego w Opolu), „Cięte historie” wg A. Awierczenko (Teatr Współczesny w Szczecinie), „Prorok Ilja” T. Słobodzianka (Teatr na Woli w Warszawie), „Ożenek” N. Gogola (Teatr Studio w Warszawie). Współpracowała także z Teatrem DACH Włada Troickiego w Kijowie. Jako wokalistka brała także udział m.in. w projektach „Voo Voo i UkraInni”, „Harmonia”, Koncert Papieski 2011, Koncert Niepodległości 2012, 2013.