W grudniu 2022 roku ukazał się XXIII tom rocznika „Studia Choreologica”, wydanego przez Polskie Forum Choreologiczne we współpracy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca. Tom stanowi pokłosie XIII Ogólnopolskiej Konferencji Polskiego Forum Choreologicznego, która odbyła się w dniach 11–12 września 2021 roku w Słupsku. Wydarzenie to jest dorocznym spotkaniem badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe, których łączy zainteresowanie tańcem jako wieloaspektowym fenomenem.

Wersja do druku

Udostępnij

Publikację zapowiada Wiceprezes Zarządu Polskiego Forum Choreologicznego Urszula Loba-Wilgocka: 

Z wielką satysfakcją oddajemy do Państwa rąk XXIII tom „Studia Choreologia” zawierający szesnaście tekstów poświęconych zagadnieniom tańca. Niestety, ograniczenia finansowe nie ominął naszego wydawnictwa i byliśmy w tym roku zmuszeni zrezygnować z przyjętej w poprzednich latach zasady publikowania wszystkich tekstów w języku polskim i angielskim. Poprzestaliśmy tym razem na oryginalnym języku nadesłanego artykułu.

Tom otwiera tekst Andriya Nahachewskiego, w którym autor poszukuje odpowiedzi na pytania, jak ukraiński taniec tradycyjny zmienia się w czasie i przestrzeni oraz jak wchodzi w relacje międzykulturowe. Artykuł prezentuje także opinie innych etnografów dotyczące powyższych zagadnień.

Od dwóch lat zmagamy się z pandemią COVID-19, która szczególnie dla tancerzy okazała się ekstremalnym wyzwaniem. Temu problemowi poświęcone są trzy teksty. Maria Aleksandrovich i Paulina Wycichowska, wychodząc od problemów natury psychospołecznej wynikających z wszechobecnych restrykcji, ukazują taniec jako narzędzie niwelujące stres, uzdrawiające z lęków i wzmacniające poczucie społecznej przynależności w warunkach izolacji. Izabela Andrzejak podsumowuje badania dotyczące sytuacji zawodowej, finansowej i psychicznej tancerzy w okresie pandemii. Z kolei Maria Aleksandrovich, na podstawie wyników badań przeprowadzonych wśród polskich tancerzy, analizuje strategie radzenia sobie ze stresem wywołanym stanem przymusowej izolacji.

W kolejnym artykule Katarzyna Skiba przedstawia działalność Polskiego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” w latach 2010–2021. Autorka zwraca szczególną uwagą na poszerzenie oferty repertuarowej, które zaowocowało szeregiem zmian w stosowanych środkach prezentacji scenicznej.

Następnie Tomasz Nowak przybliża stan badań nad jedenastotomowym, rękopiśmiennym i ekskluzywnym zbiorem Ballets de Noverre (Balety Noverre’a) z roku 1766. Rękopis, zdaniem autora, może stanowić pretekst do rozwoju badań historii tańca w Polsce XVIII wieku, ale także podstawę do nawiązania dialogu naukowego polskich i zachodnioeuropejskich badaczy.

Historię techniki tańca klasycznego, jej ewolucję od samych początków przypadających na XVI wiek, inspirowanych techniką popularnych ówcześnie dworskich tańców towarzyskich, aż do czasów współczesnych prezentuje artykuł Agnieszki Narewskiej-Siejdzie. Za materiał badawczy posłużyły autorce wybrane traktaty, podręczniki tańca oraz ryciny pozwalające określić rozwój techniki tańca w danym okresie.

Stefan Drajewski, który za przedmiot badań obrał polskie balety XX wieku z tekstem, wyjaśnia, jak wykorzystane utwory poetyckie, piosenki ludowe, pieśni religijne lub specjalnie dobrane słowa dopowiadają treści oraz charakteryzują bohaterów omawianych spektakli.

Do Krakowa w pierwszej połowie XX wieku przenosi nas Krzysztof Hliniak, prezentując sylwetki hiszpańskich artystów tańca i recepcję ich pokazów w krakowskiej prasie. Artykuł jest kontynuacją tekstu opublikowanego w poprzednim tomie „Studia Choreologica”.

W kręgu wydarzeń tanecznych Krakowa pozostaniemy za sprawą trojga autorów: Agnieszki Gorczycy, Magdaleny Malskiej i Krzysztofa Hliniaka, przedstawiających efekty pracy badawczej w ramach projektu Historia i obraz tańca w Krakowie w latach 1918–1952 w prasie krakowskiej i ogólnopolskiej. Przygotowanie słownika biograficznego tańca w Krakowie i Małopolsce w okresie 1918–2018 – uzupełnianie i redakcja biogramów twórców.

W kolejnym artykule Barbara Głasek dowodzi, że nauka tańców narodowych i regionalnych była ważnym elementem zajęć szkolnych w okresie II Rzeczpospolitej, zarówno w zakresie wychowania estetycznego, jak i kultury fizycznej.

Następnie Juliusz Grzybowski, zainspirowany przypadkową, ale jednocześnie interesującą sytuacją, formułuje w swoim tekście ogólne sądy na temat narodzin tańca.

Trzynasty artykuł, autorstwa Pawła Skalskiego, jest próbą ujęcia dramatu Szekspira pt. Sen nocy letniej z perspektywy przedstawicieli świata magicznego. Autor analizuje charakterystyczne cechy Szekspirowskich faeries, koncentrując się na ich głównej aktywności, którą okazuje się taniec.

Zagadnienie artystycznej nadbudowy metody rytmiki Émila Jacques’a-Dalcroze’a omawia Anna Dańda. Autorka zwraca uwagę, że plastique animée może stanowić swoisty model realizacji ruchowych interpretacji dzieła muzycznego.

Z kolei Emilia Przerwa-Tetmajer przeprowadza analizę estetycznego doświadczenia dzieła sztuki z pogranicza dziedzin tańca i filmu, na przykładzie performansu Replis autorstwa Clémence Coconnier (taniec) i Kaspera Teodora Toeplitza (kamera i elektronika).

Tom kończy prezentacja genezy kultury tanecznej disco Damiana Binkowskiego. Autor omawia kolejne zjawiska od końca lat 30. do początku lat 80. XX wieku, jakie zarysowują historię disco.

Większość prezentowanych tekstów została wygłoszona podczas XIII Ogólnopolskiej Konferencji Polskiego Forum Choreologicznego, która odbyła się w dniach 11–12 września 2021 roku na Wydziale Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zespół Redakcji i Zarząd Polskiego Forum Choreologicznego składa serdeczne podziękowania władzom Uczelni i Pani dr Marii Aleksandrovich za gościnę i zapewnienie doskonałych warunków do obrad. Podziękowania kierujemy także do wszystkich osób, które owocnie przyczyniły się do powstania niniejszego tomu:  autorom, członkom Rady Naukowej, recenzentom oraz zespołowi redakcji.

Dziękujemy Narodowemu Instytutowi Muzyki i Tańca – współwydawcy „Studia Choreologica” – za stałe dofinansowanie i wsparcie organizacyjne.

***

Spis treści

Od Redakcji

Andriy Nahachewsky
Repertuar ukraińskiego tańca tradycyjnego, płynność i etnografowie

Maria Aleksandrovich
Strategie radzenia sobie ze stresem tancerzy w okresie lockdownu (marzec–kwiecień 2020 roku), spowodowanego pandemią COVID-19

Maria Aleksandrovich, Paulina Wycichowska
Kwarantannowe tańce. Taniec jako sposób poradzenia sobie z izolacją społeczną

Izabela Andrzejak
Konsekwencje pandemii w świecie tańca – szkic sytuacji polskich artystów

Katarzyna Skiba
Działalność artystyczna Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” w latach 2010–2021 z perspektywy doświadczeń tancerzy

Tomasz Nowak
Polski rękopiśmienny zbiór Ballets de Noverre – stan obecny i perspektywy badań

Agnieszka Narewska-Siejda
Od plié do grand jeté – ewolucja techniki tańca klasycznego w zarysie

Stefan Drajewski
Balet z tekstem. Funkcja słowa w polskiej muzyce baletowej XX wieku

Krzysztof Hliniak
Hiszpańscy artyści tańca na scenach Krakowa w pierwszej połowie XX wieku. Sylwetki postaci i recepcja ich pokazów w opisach krakowskiej prasy

Agnieszka Gorczyca, Krzysztof Hliniak, Magdalena Malska
Obraz tańca w prasie krakowskiej w latach 1918–1952 na podstawie pracy badawczej realizowanej w ramach programu „Białe plamy – muzyka i taniec”

Barbara Głasek
Wychowawcza rola zajęć tanecznych realizowanych w polskich szkołach w latach 1918–1939

Juliusz Grzybowski
Narodziny tańca – studium pewnego przypadku

Paweł Skalski
Poza granicą światów. Znaczenie tańca elfów w uniwersum Snu nocy letniej Williama Szekspira

Anna Dańda
Ruchowa interpretacja dzieła muzycznego. Od proweniencji do rezonansu

Emilia Przerwa-Tetmajer
Na pograniczu tańca i filmu: proces konstytuowania się doświadczenia estetycznego na przykładzie performansu Replis

Damian Binkowski
Drogi do disco – na styku środków reprodukcji technicznej i tańca

Noty o autorach

***

Publikację można zamawiać mailowo pod adresem: choreologia@gmail.com

Więcej o „Studia Choreologica”: http://www.pfch.choreologia.org.pl/studia.html

***

Polskie Forum Choreologiczne jest stowarzyszeniem skupiającym osoby zajmujące się szeroko rozumianymi badaniami nad tańcem. Członkowie Forum wywodzą się z różnych środowisk rozsianych na terenie całego kraju, ale skupia ich chęć doskonalenia własnego warsztatu pracy, wymiany doświadczeń, upowszechniania wiedzy o tańcu w naszym kraju, rozwijania polskiej choreologii, w końcu promocja osiągnięć polskich choreologów poza granicami kraju.