Wersja do druku

Udostępnij

Uprzejmie informujemy, że na stronie internetowej Instytutu Muzyki i Tańca, w zakładce „materiały”,

zostało opublikowane tłumaczenie najnowszej rewizji klasyfikacji.

Najnowsza wersja klasyfikacji Hornbostela i Sachsa, stosowana przez Konsorcjum MIMO (Musical Instrument Museums Online – Muzea Instrumentów Muzycznych Online) i za jego uprzejmą zgodą, po raz pierwszy została w całości przetłumaczona na język polski. Autorem przekładu jest Beniamin Vogel.

Klasyfikacja została przetłumaczona na potrzeby portalu Polskie ludowe instrumenty muzyczne (www.instrumenty.edu.pl), gdzie stanowi podstawę bazy danych. Wszystkie instrumenty na portalu zostały sklasyfikowane zgodnie z najnowszą rewizją klasyfikacji. Cała zawartość bazy i wszystkie instrumenty na stronie powiązane są w aktywny sposób z klasyfikacją.

Wstęp – Od „tłumacza”

Już stuletnia (opublikowana w 1914 r.!) klasyfikacja Hornbostela i Sachsa przetrwała do dziś jako najbardziej praktyczna i „przyjazna” w użyciu wśród wielu innych, znakomitych, późniejszych prób systematyzacji instrumentarium muzycznego. W ciągu tych stu lat rosła wciąż wiedza o coraz to nowych typach instrumentów w różnych egzotycznych zakątkach świata, a towarzyszył temu procesowi rozwój naukowych metod badawczych. Poniższa weryfikacja klasyfikacji z 1914 r. jest wynikiem prób dostosowania jej do coraz szerszego i coraz bardziej skomplikowanego metodologicznie pola badawczego w oparciu o liczne dyskusje instrumentologów z całego świata*. Na dodatek po 1914 r. rozwinęła się (i wciąż rozwija) grupa instrumentów zwanych ogólnie elektrofonami, która również wymagała systematyzacji. I wreszcie międzynarodowa współpraca muzeów instrumentów i różnych stowarzyszeń miłośników instrumentów postawiła wysokie wymagania standaryzacji terminologii, która m.in. nie odzwierciedlałaby jedynie instrumentarium profesjonalnego w przeciwstawieniu do ludowego, czy też europejskiego w przeciwstawieniu do pozaeuropejskiego.

Ta w wielu przypadkach nowa terminologia wymaga niejednokrotnie nowego podejścia do niej instrumentologów na całym świecie. Podobnie będzie z prezentowaną poniżej jej polską wersją, wymagającą nie tylko znajomości języka z którego jest przekładana, ale i instrumentologii. Stąd ów „tłumacz” w cudzysłowie w tytule niniejszego wprowadzenia, jako że nieuniknione będą zapewne, mam nadzieję owocne, gorące dyskusje za i przeciw poszczególnym nowym terminom i kryteriom ich stosowania.

Układ tekstu jest lustrzanym odzwierciedleniem oryginału angielskiego. Sama klasyfikacja i jej numeryczne odpowiedniki są podane wytłuszczonym drukiem. Objaśnienia do klasyfikacji podano zwykłym drukiem, natomiast przykłady instrumentów i regionów ich występowania kursywą. Poza oryginalnymi przypisami (oznaczonymi cyframi) znalazło się kilka przypisów od tłumacza i konsultantów, oznaczonych gwiazdkami. Jestem niezmiernie wdzięczny za pracochłonną asystę instrumentologiczno-językową Joannie Gul z Katedry Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W tłumaczeniu klasyfikacji elektrofonów korzystałem z bezcennej pomocy znakomitego kompozytora i praktycznego użytkownika wszelkich tego typu instrumentów i urządzeń Piotra Klimka, za co Mu z całego serca dziękuję.

Beniamin Vogel

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z pełnym tekstem tłumaczenia. Autor przekładu chętnie odpowie na wszelkie pytania i uwagi dotyczące tekstu i zastosowanej terminologii.

E-mail: vogelb@home.se

 


* Revision of the Hornbostel-Sachs Classification of Musical Instruments by the MIMO Consortium;  http://www.mimo-international.com/documents/Hornbostel%20Sachs.pdf [dostęp 18.11.2014].

 

Beniamin Vogel

Z wykształcenia muzykolog, prowadzi badania z zakresu instrumentologii (m.in. historia polskiego budownictwa fortepianów i lutnictwa, wytwarzanie instrumentów muzycznych w dawnym Gdańsku i okolicach, historia budownictwa instrumentów w Szwecji), socjologii muzyki, historii muzyki.

Urodzony 1945 (Biała Woda, Kazachstan). Po maturze w Świdnicy (1962) ukończył Państwową Szkołę Muzyczną II Stopnia w Wałbrzychu (1968) i rozpoczął studia w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego (1968). Tamże obronił pracę magisterską (1973), doktorską (1977, Instrumenty muzyczne w kulturze Królestwa Polskiego 1815-1914 – promotor A. Chodkowski) i habilitacyjną (1988, Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich od połowy XVIII w. do II wojny światowej). Tam również był zatrudniony jako wykładowca (1978-94), a także 1981-89 kierownik Stacji Naukowo-Badawczej IMUW w Bydgoszczy. 1980-82 wykładowca na Muzykologii w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Od 1997 docent Instytutu Muzykologii i Historii Sztuki Uniwersytetu w Lund (Szwecja), od 2003 profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, od 2008 Kierownik Zakładu Historii i Teorii Muzyki w Katedrze Edukacji Artystycznej US, od jesieni 2010 na emeryturze.

Współpracuje z wieloma muzeami w kraju i za granicą, jako ekspert w zakresie zabytkowych instrumentów, m.in. był rzeczoznawcą Ministerstwa Kultury i Sztuki (1978-94). Kustosz Działu Fortepianów Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku k. Kalisza (1986-92, gdzie nadal jest członkiem Rady Muzeum).

Autor kilku książek i wielu artykułów, nagrodzony m.in. przez Rektora UW za pracę doktorską, Ministra Edukacji za pracę habilitacyjną, Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia badawcze (nagroda zespołowa 1987 r.) i w zakresie ochrony zabytków (nagroda zespołowa 1987 r.).

Członek Związku Kompozytorów Polskich (Sekcja Muzykologów), Związku Polskich Artystów Lutników, American Musical Instrument Society i Svenska samfundet för musikforskning, a także członek Rady Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina 2007-11 i honorowy członek Stowarzyszenia Polskich Stroicieli Fortepianów.

Zdjęcie instrumentu pochodzi z kolekcji Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu,  fot. Waldemar Kielichowski © Instytut Muzyki i Tańca, Warszawa