Wersja do druku

Udostępnij

Dzisiaj w nocy, po długiej walce z chorobą, w Domu Aktora Weterana w podwarszawskim Skolimowie zmarł Tomasz Szukalski „Szakal” – jeden z najwybitniejszych polskich muzyków jazzowych.

Choć ukończył klasę klarnetu, to samodzielnie zapoznał się z techniką gry na saksofonie sopranowym i tenorowym, sporadycznie używając także innych instrumentów, z których – klarnet basowy – zajmuje szczególną pozycję. Kiedy był jeszcze uczniem szkoły średniej, rozpoczął występowanie na estradzie. Jako nastolatek towarzyszył w koncertach grupy wokalnej Partita (Jazz Jamboree 67). Nawiązał także współpracę z zespołami takich muzyków jak Janusz Muniak, Tomasz Ochalski oraz Big Bandem Stodoła i sporadycznie z nimi występował.

Znamiennym dla młodego saksofonisty okazał się okres współpracy (od roku 1972) z zespołem czołowego wówczas saksofonisty altowego, Zbigniewa Namysłowskiego. Razem dokonali wielu nagrań. Podczas tej współpracy powstały znaczące (również dla Zbigniewa Namysłowskiego) albumy „Winobranie” i „Kuyaviak Goes Funky”. W okresie tym wzrosła pozycja saksofonisty na jazzowym rynku: do współpracy zapraszali go znane postacie rodzimego jazzu: Włodzimierz Nahorny, Tomasz Stańko czy Jan Ptaszyn Wróblewski.
W latach 1974-1979 wraz z Tomaszem Stańko koncertował i nagrywał płyty w całej Europie (również dla prestiżowego wydawnictwa ECM) wraz z takimi muzykami jak: Arild Andersen, Dave Holland, Edward Vesala, Palle Danielsson, Terje Rypdal, Palle Mikkelborg, Juhani Aaltonen czy Antti Hytti.
Mimo licznych wyjazdów z Tomaszem Stańko w latach 1975-1976 współpracował i nagrywał z zespołem SBB. W tym czasie zdecydował się na założenie autorskiego zespołu. W roku 1977 powstał zespół The Quartet, skupiający wielkie indywidualności: basista Paweł Jarzębski, pianista Sławomir Kulpowicz oraz perkusista Janusz Stefański. The Quartet i jego muzyczne propozycje postrzegano jako typowy zespół bez lidera, złożony z wybitnych muzyków, będących indywidualnościami muzycznymi.

Zadebiutowali w roku 1977 – co nietypowe dla jazzmanów – nagraniami dla archiwum Polskiego Radia, ale już w styczniu 1978 odbyli dużą trasę koncertową po kraju, wystąpili na Jazz Jamboree’78. Repertuar tworzyły głównie kompozycje Kulpowicza oraz Szukalskiego, inspirowane muzyką takich postaci jak McCoy Tyner, Sonny Rollins, John Coltrane, tradycjami modern jazzu lat 60. The Quartet zaliczany był przez wielu krajowych i zagranicznych krytyków do najważniejszych zespołów jazzowych Europy.

W latach 1980-1981 Tomasz Szukalski i Józef Skrzek stworzyli duet grający wysublimowane fusion uwiecznione na płycie „Ambitus Extended”. Tomasz towarzyszył też jako solista założonej po rozwiązaniu SBB Formacji Józefa Skrzeka nagrywając m.in. płytę „Wojna Światów”. W roku 1981 występował zarówno na Jazz Jamboree ’81, jak i na towarzyszącym Rock Jamboree ’81 i wraz z Formacją Józefa Skrzeka (Andrzej Ryszka, Andrzej Urny) i grał z takimi muzykami jak Gil Goldstein oraz Dean Brown.
Miesiąc przed ogłoszeniem stanu wojennego wyjechał jeszcze do Baden-Baden, by zagrać wśród takich postaci jak Rashied Ali, John Surman czy Albert Mangelsdorff cykl koncertów poświęconych pamięci Johna Coltrane’a.

Po nastaniu stanu wojennego Szukalski zaproszony został do współpracy przez Jana Ptaszyna Wróblewskiego, który w tym czasie kierował SPPT Chałturnik i Studiem Jazzowym Polskiego Radia. Po okresie ostrego straight-ahead jazzu, sukcesach z zespołami Namysłowskiego, Stańko i The Quartet udział w muzyce mainstreamowej Ptaszyna Wróblewskiego nie był dla Szukalskiego kreatywną odskocznią.

Dopiero w roku 1984 wraz z nowym trio (Czesław Bartkowski – perkusja, Wojciech Karolak – instrumenty klawiszowe) muzyka saksofonisty nabrała większego wigoru. Album „Time Killers” został uznany przez krytyków za najciekawszą polską płytę jazzową lat 80. Zachęcony sukcesem zorganizował w 1985 r. kolejny kwartet (Piotr Biskupski, Andrzej Cudzich, Andrzej Jagodziński), który z założenia miał przejąć sukcesję po The Quartet.

W 1986 roku Szukalski wraz z pianistą Januszem Szprotem utworzył duet Blues Duo SZ-SZ i choć dokonali wielu nagrań i wystąpili na licznych koncertach, to formacja okazała się efemerydą na polskim rynku jazzowym.

W ostatnich latach Tomasz Szukalski znalazł się w skomplikowanej sytuacji życiowej. Aby pomóc temu wybitnemu instrumentaliście Artur Dutkiewicz we współpracy m.in. z RadioJAZZ.FM zorganizował serię koncertów pod hasłem „Dzień Szakala”, na których wystąpili przyjaciele Szukalskiego – znakomici polscy muzycy jazzowi: Tomasz Stańko, Adam Makowicz, Leszek Możdżer, Marcin Wasilewski Trio, Michał Urbaniak, Urszula Dudziak, Ewa Bem i inni.

 

 

(Opublikowano dzięki uprzejmości portalu Jazzarium.pl)

 

***

Z wielkim smutkiem żegnam Tomasza Szukalskiego, wspaniałego człowieka, jazzmana obdarzonego niezwykłą wyobraźnią i wielkim talentem, artystę podziwianego przez wiele pokoleń melomanów.

Jego muzyka pozostanie z nami dając najpiękniejsze przeżycia i wzruszenia.

Krzysztof Knittel, prezes Polskiej Rady Muzycznej

***