Wersja do druku

Udostępnij

Wydaniem Hagith Karola Szymanowskiego Polskie Wydawnictwo Muzyczne zakończyło trwającą 50 lat edycję dzieł kompozytora. Zwieńczeniem pracy był uroczysty koncert w Filharmonii Krakowskiej im. Szymanowskiego, współorganizowany przez Instytut Muzyki i Tańca, który odbył się 18 października 2014 r.

Zdaniem Redaktora Naczelnego PWM, dr. Daniela Cichego to „symboliczne zwieńczenie prac nad wydaniem źródłowo-krytycznym Dzieł Karola Szymanowskiego jest wielkim świętem polskiej muzyki, chwilą, na którą w Polskim Wydawnictwie Muzycznym czekaliśmy blisko 50 lat. Oto możemy wreszcie oznajmić, że spuścizna jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów została udostępniona wykonawcom i melomanom w formie najbliższej artystycznym intencjom Twórcy. Wieloletnie kwerendy w archiwach na całym świecie, wnikliwe badania manuskryptów, drobiazgowe analizy pierwodruków i śledzenie kompozytorskich komentarzy, zaowocowały publikacją 26 tomów Dzieł w wersji polskiej i 17 tomów w wersji niemiecko-angielskiej. Monumentalne przedsięwzięcie wydawnicze, osiągnięcie muzykologii i rodzimego edytorstwa muzycznego, nie mogłoby jednak zostać ukończone, gdyby nie zaangażowanie i pasja wielu osób. Muzykologowie badali źródła, artyści przeglądali materiał pod względem wykonawczym, tłumacze
przekładali komentarze krytyczne, dziesiątki redaktorów, korektorów i kopistów kilku pokoleń dbało o wierność muzycznego zapisu, a drukarze z niezwykłą starannością nadawali publikacjom ostateczny kształt. Nad całością prac czuwała zaś Pani Teresa Chylińska, której oddanie muzyce i osobie Karola Szymanowskiego zasługuje na najwyższe słowa uznania i podziękowania”.

Redaktor naukowy Dzieł, Teresa Chylińska, tak pisze o pracach nad wydaniem: „Powstałe w 1937 roku, zaledwie dwa miesiące po śmierci Karola Szymanowskiego, Towarzystwo jego imienia za naczelną powinność uznało zabezpieczenie spuścizny po kompozytorze, jej naukowe opracowanie i opublikowanie. Ideę tę podjęło po II wojnie światowej powstałe w 1945 roku Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Jako strategiczny cel wyznaczyło sobie publikację dzieł czterech „klasyków muzyki polskiej”: F. Chopina, S. Moniuszki, M. Karłowicza i K. Szymanowskiego. Zamiar szczytny – ogrom pracy niewyobrażalny. Poczynając od zgromadzenia materiałów źródłowych, a więc rękopisów i pierwszych wydań, przez ustalenie założeń i metod pracy źródłowo-krytycznej, aż do zebrania ekipy specjalistów-edytorów, których w praktyce polskiego edytorstwa muzycznego nie było. Powiedzmy otwarcie: wszyscy uczestnicy (muzykolodzy, muzycy, wydawcy) byli debiutantami, uczniami, a bywało (w wypadku techników-sztycharzy), że i wynalazcami. Przypadek Szymanowskiego okazał się ponadto szczególnie trudny, edycja była niewykonalna bez dostępu do rękopisów dzieł i praw autorskich, te zaś należały do Universal Edition w Wiedniu, pierwszego wydawcy polskiego twórcy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne musiało zatem podpisać z austriackim wydawcą międzynarodową umowę koedycyjną. A to już była sprawa polityczna. Czas płynął, urzędowa mitręga zdawała się nie mieć końca. Ponieważ jednak potrzeba (i entuzjazm!) jest matką wszelkich poczynań, po latach starań, w 1965 roku ukazał się drukiem zwiastun Dzieł Karola Szymanowskiego, czyli partytura Stabat Mater. Pracom towarzyszyło nieustające poszukiwanie rękopisów (Universal Edition nie wydało wszystkich kompozycji): było to po trosze jak poszukiwanie przez argonautów złotego runa, tyle, że żaden kompas nie wskazywał drogi do owej legendarnej Kolchidy… Rękopisy niespodziewanie odnajdywały się to w Leningradzie, to w Paryżu i Londynie, to znów w Chicago, Waszyngtonie czy Nowym Jorku. Szlak wędrówek owych rękopisów to zapis śladów historii, ludzkich losów i zdarzeń – habent sua fata manuscritti.

Blisko pół wieku zajęła realizacja przedsięwzięcia, jakim było przygotowywanie i publikacja kompletnej kompozytorskiej spuścizny Szymanowskiego: 26 tomów wersji polskiej i 17 wersji niemiecko-angielskiej. Dziś, w 2014 roku, Polskie
Wydawnictwo Muzyczne kończy edycję Dzieł Karola Szymanowskiego partyturą opery Hagith.

Spośród czterech „klasyków muzyki polskiej” los dotychczas okazał się łaskawy dla dwóch: Chopina i „największego po Chopinie” – Szymanowskiego. W roku 2010 Polskie Wydawnictwo Muzyczne ukończyło Wydanie Narodowe Dzieł Fryderyka Chopina. O ile wszakże Chopin czeka jeszcze na kompletne wydanie swej korespondencji – o tyle każdy, najdrobniejszy nawet rękopiśmienny zapis Karola Szymanowskiego posiadamy już utrwalony drukiem: obok dzieł muzycznych wydana jest pełna korespondencja kompozytora, jego pisma muzyczne i pisma literackie. Trawestując słowa Norwida: wobec Karola Szymanowskiego wielki-zbiorowy-obowiązek został spełniony”.

W koncercie 18 października wystąpili: Orkiestra Filharmonii Krakowskiej, Michał Dworzyński – dyrygent, Ewa Kupiec – fortepian, Urszula Kryger – alt, Wioletta Chodowicz – sopran, Rafał Majzner – tenor. W programie koncertu znalazły się następujące utwory Karola Szymanowskiego: Uwertura koncertowa E-dur op. 12, Duet miłosny Hagith i Młodego Króla z opery Hagith op. 25, Pieśni miłosne Hafiza na głos i orkiestrę op. 26 oraz IV Symfonia Koncertująca op. 60.

Na zdjęciu: Teresa Chylińska, redaktor naukowy Dzieł oraz dr Daniel Cichy, Redaktor Naczelny PWM, fot. Archiwum IMIT