Kongres Tańca to unikatowe wydarzenie społeczno-badawcze otwarte na opinie i postulaty jego aktywnych uczestników. Czwarta edycja obfituje w innowacje i tworzą ją trzy równoważne moduły: Kongres w Ruchu, Kongres stacjonarny oraz Raport o stanie tańca w Polsce. Kongres w Ruchu, na który składały się Regionalne Konsultacje Środowiskowe dobiegł końca, natomiast wyniki badań realizowanych na zlecenie NIMiT spływają, by niebawem wypełnić treść przygotowywanego Raportu, który ukaże się przed stacjonarnym Kongresem w Warszawie w dniach 15-17 listopada 2025 roku.
IV Kongres Tańca to ważny głos środowiska, którego rozwój i potrzeby od lat stanowią jeden z filarów działalności Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca. Cieszę się, że tegoroczny program — zbudowany w duchu dialogu i współpracy — powstał dzięki szerokim konsultacjom i badaniom przeprowadzonym z przedstawicielami różnych środowisk tanecznych. Ta tradycyjnie demokratyczna procedura tworzenia Kongresu, wzbogacona o analizę danych, pozwala realnie odpowiedzieć na aktualne wyzwania i wypracować rozwiązania służące sztuce tańca w jej wymiarze artystycznym, edukacyjnym i społecznym – mówi Lech Dzierżanowski p.o. Dyrektor NIMiT.
Kongres w Ruchu obejmował konsultacje środowiskowe w 11 województwach oraz realizację projektu badawczego „Taniec w Polsce 2025”. Spotkania z przedstawicielami środowiska tańca odbyły się w: Łodzi, Zielonej Górze, Kielcach, Lublinie, Olsztynie, Katowicach, Krakowie, Bydgoszczy, Wrocławiu, Gdańsku i Warszawie. Łącznie w wydarzeniach stacjonarnie wzięło udział 199 osób, a transmisje online obejrzało ponad 9000 odbiorców. Kontekst regionalny nie tylko pomógł w opracowaniu tematyki paneli dyskusyjnych, będących punktem wyjścia do debat kongresowych, ale przede wszystkim był to proces angażujący i konsolidujący środowiska tańca. Lokalna różnorodność uwidoczniła złożoność zarówno wyzwań, jak i możliwości sektora. Szczegółowe podsumowanie Kongresu w Ruchu jest aktualnie opracowywane przez kuratorkę tego procesu p. Magdalenę Juźwik (MKiDN) oraz jego koordynatorkę p. Patrycję Alenkuć (NIMiT). Efektem Kongresu w Ruchu jest również utworzenie czterech grup roboczych pod auspicjami NIMiT, których otwarcie dla szerokiego grona zainteresowanych osób nastąpi jeszcze w tym roku, a których tematyka obejmuje: budowanie strategii dla tańca, tworzenie trwałych struktur sprawczych i sieciowanie, tworzenie rozwiązań regionalnych oraz planowanie badań i statystyki tańca.
Projekt badawczy „Taniec w Polsce 2025” to pierwsze tak szeroko zakrojone ogólnopolskie badania tańca, które dostarczą wiedzę na temat odbiorców tej dziedziny sztuki, jej medialnego zasięgu i dyskursu społecznego, potencjału sponsoringowego sektora (z wyłączeniem jego typowo komercyjnych komponentów), stanu finansowania i infrastruktury tańca, jak również bardzo szeroko rozumianej dostępności do oferty tanecznej w Polsce. W pracach nad merytorycznym zakresem badań wzięli udział eksperci – badacze i praktycy związani z poruszaną problematyką, w szczególności.: prof. dr hab. Małgorzata Leyko, dr. hab. Tomasz Nowak, prof. ucz., dr Joanna Szymajda, dr Jacek Łumiński, Paweł Pitzo Mazur, a także p. Grażyna Pol oraz p. Sylwia Grzegrzółka – specjalistki ds. badań i analiz Narodowego Centrum Kultury, które jest Partnerem IV Kongresu Tańca oraz p. Magdalena Zalipska, kierowniczka Działu Edukacji i Popularyzacji Tańca NIMiT. Kierownikiem merytorycznym projektu jest dr Maria Opałka (NIMiT). Ostateczne wyniki badań poznamy przed stacjonarną odsłoną Kongresu. Już teraz można powiedzieć, że wiele z nich będzie dużym zaskoczeniem.
IV Kongres Tańca to więcej niż wydarzenie – to przestrzeń spotkania, refleksji i realnej zmiany. Po raz pierwszy dysponujemy tak szerokim materiałem badawczym, który pozwala zobaczyć taniec w Polsce nie tylko jako dziedzinę sztuki, ale jako sektor o rosnącym potencjale kulturotwórczym, społecznym i edukacyjnym. Dzięki Kongresowi mamy szansę podsumować miejsce, w którym się znajdujemy, jednocześnie wspólnie wyznaczając kierunki dalszego rozwoju. To czas, by taniec nie tylko był obecny w życiu społeczno-kulturalnym, ale by współtworzył jego kształt – powiedziała Magdalena Zalipska, kierowniczka Działu Edukacji i Popularyzacji Tańca w NIMiT.
Obecnie trwają również intensywne prace nad Raportem o stanie tańca w Polsce – drukowanym i cyfrowym dokumentem prezentującym wyniki zleconych przez NIMiT badań, przegląd dostępnych statystyk oraz opracowania eksperckie obrazujące aktualny stan polskiego tańca. Dokument ten w połączeniu ze szczegółowymi raportami z badań zrealizowanych w ramach projektu Taniec w Polsce 2025 to jedno z nielicznych tak kompleksowych opracowań na temat kondycji tańca w Polsce, obejmujące analizę danych ilościowych i jakościowych, przegląd dostępnych źródeł, a także opinie praktyków, teoretyków i badaczy. Jest to zarazem interesujące podsumowanie 15 lat działań Instytutu Muzyki i Tańca na rzecz sektora tanecznego.
Kongres Stacjonarny, który odbędzie się w dniach 15-17 listopada w Warszawie w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski zaprezentuje efekty Kongresu w Ruchu, wyniki zrealizowanych badań oraz treść Raportu. Program główny Kongresu kształtować będą 2 debaty plenarne prowadzone przez NIMiT oraz 7 paneli eksperckich. Poza tym środowisko taneczne zaproszone będzie do aktywnego współtworzenia Kongresu poprzez takie formy jak: hot tables czy tête-à-tête. W programie towarzyszącym nie zabraknie atrakcji dla miłośników sztuki tańca. Kuratorowane pokazy pt. Kino Tańca umożliwią szerokiej publiczności dostęp do zupełnie niezwykłej i rozwijającej się dynamicznie sztuki – filmu tańca. Kuratorka Kina Tańca – dr Regina Lissowska-Postaremczak zaprezentuje starannie dobraną selekcję prawdziwych unikatów. Nie zabraknie podczas Kongresu Tańca również ruchu w jego czystej postaci. Zarówno dzieci, jak i dorosłych zaprosimy na warsztaty m.in. Plac twórczych zabaw i Czucie, dobrostan i kreacja. Więcej niespodzianek zaprezentujemy wkrótce.
Propozycje tematów oraz panelistek i panelistów, jak również osób do formatu tête-à-tête środowisko tańca mogło zgłaszać właśnie podczas regionalnych konsultacji społecznych oraz przez odpowiedni formularz zamieszczony na stronie Kongresu.
Spośród propozycji wyklarowały się następujące tematy paneli:
- Debata otwierająca Kongres – rozpocznie się od podsumowania postulatów zgłaszanych podczas poprzednich edycji oraz przedstawienia konkretnych działań podjętych na rzecz ich realizacji. Zaprezentowane zostaną także najnowsze dane z projektu badawczego Taniec w Polsce 2025, a także wnioski z Regionalnych Konsultacji przeprowadzonych w ramach Kongresu w Ruchu oraz badań i rozmów, które poprzedziły IV Kongres Tańca. To ważny moment otwierający wspólną refleksję nad kondycją i przyszłością tańca w Polsce.
- Edukacja i kontynuacja. Formaty kształcenia tanecznego i wybrane aspekty rynku pracy – Od szkół baletowych i uczelni artystycznych, przez edukację nieformalną, po oddolne – panel poświęcony będzie między innymi wyzwaniom, jakie stoją przed młodymi tancerzami i ich nauczycielami, ale także perspektywom zawodowym po zakończeniu edukacji. Rozmowa obejmie tematy zarówno kompetencji wymaganych na rynku pracy, roli instruktorów i pedagogów jak i osób tworzących przestrzeń do pracy w sektorze tańca. To ważna okazja do wymiany doświadczeń i wspólnego poszukiwania rozwiązań systemowych.
- Finansowanie, infrastruktura, produkcja i dystrybucja tańca – To temat powracający w niemal każdej edycji Kongresu – ale dziś podejmowany z nowej perspektywy. Uczestnicy panelu porozmawiają o możliwościach pozyskiwania środków także poza sektorem publicznym, o wyzwaniach infrastrukturalnych z perspektywy samorządów, a także o szansach na tworzenie interdyscyplinarnych partnerstw i klastrów. Wspólnym celem będzie spojrzenie na taniec jako sektor mogący skutecznie współdziałać z administracją, kulturą i biznesem.
- Dostępność i odpowiedzialność społeczna tańca – Taniec może i powinien być dostępny dla każdego – niezależnie od sprawności, wieku, miejsca zamieszkania, sytuacji rodzinnej czy społecznej. W panelu poruszymy szeroko rozumiane zagadnienie dostępności nie tylko dla osób z niepełnosprawnościami, g/Głuchych, neuroróżnorodnych, ale także osób opiekujące się dziećmi, osób starszych, osób zależnych i osób opiekujących się nimi – podjęte będę dyskusje o potrzebach osób związane z ich wiekiem, ogólną sprawnością, wiedzą czy dostępem geograficznym do określonej oferty tanecznej. Wątek odpowiedzialności społecznej obejmie zarówno problemy humanistyczne, ekologiczne, jak i technologiczne. Panel stanie się przestrzenią do refleksji nad tym w jaki sposób dostępność i odpowiedzialność społeczna mogą stawać się organiczną częścią aktywności środowisk tanecznych, ubogacać, wzmacniać i stanowić impuls do kreowania projektów o znaczeniu zarówno artystycznym, jak i sięgającym znacznie głębiej i przynoszącym realne efekty dla rozwoju społeczeństw.
- Rozwój publiczności w tym oferta dla dzieci i młodzieży. Promocja i marketing tańca – Kim są odbiorcy tańca i jak do nich docierać? Wspólnie przyjrzymy się narzędziom promocji i komunikacji, które mogą realnie wspierać rozwój środowisk tanecznych. Zastanowimy się, jak budować trwałą relację między artystami a publicznością, jak rozwijać ofertę skierowaną do dzieci i młodzieży oraz co sprawia, że taniec staje się bliższy i bardziej zrozumiały dla widzów. Panel będzie okazją do omówienia dobrych praktyk, efektywnych strategii promocyjnych i działań edukacyjnych.
- Międzynarodowa obecność polskiego tańca: aktualna sytuacja i strategie rozwoju – Polski taniec coraz częściej gości na międzynarodowych scenach – ale jak tę obecność skutecznie rozwijać? W panelu udział wezmą przedstawiciele instytucji kultury, producenci, menagerowie, kuratorzy i artyści znających realia międzynarodowej prezentacji tańca. Porozmawiamy o promocji i dystrybucji polskiego tańca za granicą, strategiach międzynarodowych, budowaniu sieci kontaktów i synergii między działaniami publicznymi a oddolnymi inicjatywami. Wspólnie poszukamy realnych kierunków rozwoju i możliwości wzmacniania polskiej obecności w globalnym obiegu sztuki.
- Choreografia różnorodności – w stronę dialogu – To szczególne spotkanie, w którym przedstawiciele różnych środowisk tanecznych rozpoczną proces dialogu dotyczącego kreowania innowacji z wykorzystaniem pełnego potencjału drzemiącego w różnorodności – od tańca klasycznego po street dance, od choreografii krytycznej po taniec ludowy, od artystów tańca inkluzywnego po reprezentantów sceny sportowej czy jazzowej. Będziemy szukać odpowiedzi na pytanie czy środowiska taneczne, choć tak zróżnicowane, mają szansę na poznanie się, otwartą rozmowę o różnicach i wspólnych wartościach, a także zbudowanie przestrzeni do współdziałania ponad stylami, metodami i doświadczeniami.
- Strategia rozwoju tańca w perspektywie 20 lat, centra choreograficzne oraz cele i strategia działania narodowych instytucji publicznych związanych z tańcem – Jak powinna wyglądać długofalowa strategia dla tańca w Polsce? To kluczowy panel poświęcony planowaniu rozwoju sektora na kolejne dekady. Porozmawiamy o tworzącej się idei centrów choreograficznych, ich możliwym kształcie i roli w systemie wspierania tańca, a także o strategicznych działaniach instytucji publicznych odpowiedzialnych za politykę kulturalną. Panel skierowany będzie do osób liderskich, decyzyjnych i wszystkich, którym zależy na systemowych rozwiązaniach i długoterminowej wizji dla środowisk tanecznych.
- Debata zamykająca – Zakończenie Kongresu będzie przestrzenią podsumowania najważniejszych wniosków, refleksji i postulatów wypracowanych w trakcie wszystkich paneli, debat, spotkań i konsultacji. Moderatorzy poszczególnych sesji zarówno głównych paneli i debat, jak i hot tables czy tête-à-tête przedstawią efekty swoich prac, co pozwoli zebrać najważniejsze idee i zaprezentować wspólną mapę potrzeb i propozycji dla przyszłości polskiego tańca.
IV Kongres Tańca jest organizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wydarzenie uzyskało patronat honorowy Ministra Edukacji.
Partnerami wydarzenia są: Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Narodowe Centrum Kultury, Centrum Edukacji Artystycznej, Instytut Adama Mickiewicza, CIOFF Polska Sekcja, Związek Artystów Scen Polskich
Partnerzy regionalni: Łódzkie Centrum Wydarzeń, Filharmonia Zielonogórska im. Tadeusza Bairda, Kielecki Teatr Tańca, Centrum Kultury w Lublinie, Lubelski Teatr Tańca, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, Olsztyński Teatr Tańca, Katowice Miasto Ogrodów Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA w Krakowie, Teatr Polski im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy, Wrocławski Teatr Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego, Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku.
Niebawem przedstawione zostaną sylwetki osób biorących udział w panelach. Tymczasem zachęcamy do śledzenia strony internetowej www.kongrestanca.pl, www.nimit.pl oraz mediów społecznościowych NIMiT.
Serdecznie zapraszamy także do odsłuchania podcastu audycji Pas de deux prowadzonego przez Katarzynę Gardzinę i Katarzynę Sanocką w Dwójce – Programie 2 Polskiego Radia – podczas jednej z ostatnich audycji gościniami były przedstawicielki NIMiT: dr Maria Opałka i Magdalena Zalipska, które opowiedziały między innymi o wynikach badań w ramach projektu badawczego Taniec w Polsce 2025.
